Nga bashkëjetesa juridike në marrëveshje ndërkombëtare!Në një epokë ku marrëdhëniet ndërmjet shtetit dhe institucioneve fetare janë gjithnjë e më të rëndësishme për ruajtjen e paqes shoqërore dhe lirisë së besimit, Shqipëria paraqet një rast interesant studimi. Në qendër të vëmendjes është raporti ndërmjet legjislacionit shqiptar, që mbështetet në parimet e shtetit laik, dhe normave kanonike, që përfaqësojnë traditën e gjatë të së drejtës fetare, kryesisht në kontekstin e Kishës Katolike.Ligji shqiptar dhe normat kanonike: Një ndërveprim i ndjeshëm por funksional.Kushtetuta e Republikës së Shqipërisë garanton ndarjen e fesë nga shteti, por gjithashtu njeh dhe respekton liritë fetare. Në këtë kontekst, normat kanonike kanë një ndikim real mbi komunitetet besimtare, sidomos në fushat që lidhen me jetën private dhe morale të individit, siç janë martesa, edukimi dhe etika. Nga ana tjetër, legjislacioni shqiptar kërkon të mbajë neutralitet juridik, duke mos ndërhyrë në dogmën fetare, por njëkohësisht duke vendosur kufij të qartë në zbatimin e ligjit civil.Kjo bashkëjetesë nuk është gjithmonë e thjeshtë. Raste të caktuara, si përplasjet midis juridiksioneve mbi pronat kishtare apo mosmarrëveshje për të drejtën e fjalës në hapësira publike, kanë kërkuar ndërhyrje të kujdesshme dhe interpretim të harmonizuar midis normave të dy sistemeve!Diplomacia e vatikanit dhe roli i saj në marrëdhëniet me Shqipërinë!Selia e Shenjtë është një nga aktorët më të vjetër në skenën ndërkombëtare, me një diplomaci të përqendruar jo te fuqia politike, por te fuqia morale dhe ndërtimi i paqes. Marrëdhëniet e Vatikanit me Shqipërinë kanë qenë historikisht të ngrohta, veçanërisht pas rënies së regjimit komunist dhe rifillimit të aktivitetit fetar.Në këtë kuadër, Marrëveshja Ndërkombëtare e vitit 2002 ndërmjet Republikës së Shqipërisë dhe Selisë së Shenjtë është një shembull i qartë i diplomacisë së vatikanit. Ajo garanton të drejtat e Kishës Katolike në Shqipëri, njohjen e statusit të saj juridik, funksionimin e lirë të institucioneve kishtare dhe të drejtën për edukim fetar.Kjo marrëveshje e vendos Kishën në një pozitë të mbrojtur juridikisht, ndërsa nga ana tjetër, i jep shtetit shqiptar një partner të qëndrueshëm në promovimin e vlerave etike, humane dhe arsimore.Komisionet AD-HOC dhe zgjidhja e çështjeve të ndërlikuara!Në raste të veçanta ku ka ndërlikime midis interesave shtetërore dhe atyre fetare, janë krijuar struktura të përkohshme si Komisionet AD-HOC, të cilat përbëhen nga përfaqësues të ministrive, ekspertë juridikë dhe shpesh edhe nga autoritete fetare. Këta komisione kanë trajtuar çështje si:verifikimi dhe kthimi i pronave të kultit,rregullimi i kontratave arsimore me shkollat katolike,apo zgjidhja e mosmarrëveshjeve për objektet e trashëgimisë fetare.Përmes punës së tyre, është krijuar një mekanizëm i dobishëm ndërmjetësimi që respekton njëkohësisht ligjin civil dhe ndjeshmëritë fetare, duke shmangur tensione dhe duke nxitur dialog.Konkluzion: Një model për të ndërtuar dialog ndërmjet ligjit dhe fesë.Shqipëria dhe Selia e Shenjtë përfaqësojnë dy realitete juridike dhe kulturore shumë të ndryshme, por me një histori të pasur bashkëpunimi. Nëse legjislacioni shqiptar përpiqet të ruajë neutralitetin dhe funksionin laiko-demokratik të shtetit, normat kanonike dhe diplomacia vatikanese kërkojnë mbrojtjen e lirisë shpirtërore dhe të së drejtës për të jetuar sipas besimit.Marrëveshja Shqipëri–Selia e Shenjtë dhe puna e komisioneve të përbashkëta tregojnë se bashkëjetesa midis ligjit dhe fesë është e mundur, për sa kohë ekziston vullnet i ndërsjellë, respekt për sovranitetin dhe dialog i sinqertë institucional.
Nga: Marin Nikolla!
Leave a comment