Në një kohë kur teknologjia po futet me shpejtësi në çdo qelizë të shoqërisë, është e natyrshme që dikush të ngrejë idenë provokuese: po sikur një ditë ministrat të mos jenë njerëz, por robotë? Një algoritëm i ftohtë, i paanshëm, që nuk njeh korrupsion dhe nuk ndikohet nga interesat politike. Tingëllon bukur në teori. Por a është kjo e mundur në realitet?
Kushtetuta është e qartë: ministri duhet të jetë njeri
Sipas Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë, ministrat janë persona fizikë, qytetarë shqiptarë, që emërohen nga Kryeministri dhe betohen para Presidentit. Betimi nuk është një formalitet i zbrazët, por një akt solemn që lidh individin me shtetin dhe me përgjegjësinë e tij para ligjit dhe shoqërisë. Një robot nuk mund të betohet, nuk mund të mbajë përgjegjësi, nuk mund të gjykohet. Thjesht, nuk është subjekt juridik.
Politika nuk është matematikë!
Politika nuk është vetëm llogari dhe algoritme. Ajo është përfaqësim, është marrëdhënie njerëzore, është përgjegjësi morale. Një ministër merr vendime që prekin jetë njerëzish, ku shpesh nuk ka një “zgjidhje të saktë” matematikore, por një zgjedhje etike. Robotët mund të përpunojnë të dhëna, por nuk mund të ndiejnë peshën e një përgjegjësie para kombit.
Një robot nuk është i lirë. Pas tij qëndron gjithmonë një programues, një kompani, një qeveri. Kush e kontrollon algoritmin, kontrollon edhe vendimet e tij. A do të ishte kjo transparencë, apo një formë e re diktature teknologjike?
Teknologjia, po – por si mjet
Askush nuk thotë se teknologjia duhet të përjashtohet. Përkundrazi, algoritmet mund të jenë këshilltarë të fuqishëm për qeverinë: të parashikojnë zhvillimet ekonomike, të monitorojnë buxhetin, të identifikojnë korrupsionin. Por fjala e fundit duhet t’i mbetet gjithmonë njeriut atij që është i zgjedhur dhe që mban përgjegjësi para ligjit dhe qytetarëve.
Një “ministër robot” është jo vetëm një fantazi teknologjike, por edhe një absurditet kushtetues. Shqipëria ka nevojë për ministra që dinë të përdorin teknologjinë, por mbi të gjitha që kanë ndërgjegje dhe përgjegjësi. Kushtetuta e thotë qartë: pushteti i takon njerëzve, jo makinerive. Dhe kjo është një vijë që nuk duhet kaluar kurrë.
Leave a comment