Nga: Marin Nikolla!
E drejta e pronës është një nga të drejtat më të hershme dhe më themelore të njeriut. Në Shqipëri, ajo është e garantuar nga Kushtetuta, e cila në nenin 41 përcakton qartë se “e drejta e pronës është e garantuar” dhe se askush nuk mund të privohet prej saj, përveçse për interes publik dhe me shpërblim të drejtë.
Por, a është ky parim kushtetues realitet në jetën e përditshme të qytetarëve shqiptarë?
Pas ndryshimit të sistemit politik në vitin 1991, Shqipëria ndërmori reforma të mëdha ligjore për të zgjidhur padrejtësitë e së kaluarës, kur shteti komunist shpronësoi mijëra familje, duke zhdukur pronën private. Qeveritë që pasuan miratuan ligje për kthimin dhe kompensimin e pronave, por zbatimi i tyre ka qenë i ngadaltë, kompleks dhe shpesh i pabesueshëm.
Qindra mijëra qytetarë kanë pritur për dekada për të marrë pronat e tyre ose kompensimin e munguar. Dosjet janë endur nga një institucion në tjetrin, shpesh në mungesë të transparencës dhe vullnetit të vërtetë politik. Në shumë raste, prona e dikujt është legalizuar për dikë tjetër, duke prodhuar konflikte dhe padrejtësi të dyfishta.
Gjykatat shqiptare, përfshirë Gjykatën Kushtetuese dhe atë të Lartë, kanë trajtuar me mijëra çështje pronësie, por zgjidhjet janë shpesh të vonuara dhe jo të unifikuara. Më problematikja është se Gjykata Evropiane për të Drejtat e Njeriut (GJEDNJ) ka dënuar Shqipërinë disa herë për shkelje sistematike të së drejtës së pronës, duke e renditur vendin tonë ndër më problematikët në këtë drejtim.
Vendime si “Driza kundër Shqipërisë” dhe “Manushaqe Puto kundër Shqipërisë” kanë zbuluar mangësitë e thella të sistemit shqiptar përballë një të drejte që duhet të ishte e shenjtë. Mungesa e kompensimit të drejtë, zvarritja e proceseve gjyqësore dhe pamundësia për të ekzekutuar vendimet gjyqësore janë shkelje jo vetëm të Kushtetutës shqiptare, por edhe të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut, të cilën Shqipëria e ka ratifikuar që në vitin 1996.
Situata e pronësisë nuk është thjesht një çështje e së kaluarës. Ajo ndikon drejtpërdrejt në zhvillimin ekonomik të vendit. Investitorët e huaj shmangin një treg të pasigurt juridikisht, ku titujt e pronës mund të kundërshtohen pas 30 vitesh. Një sistem pronësie i paqartë është një pengesë serioze për integrimin evropian dhe për zhvillimin e qëndrueshëm.
Sot, kur Shqipëria synon të hapë zyrtarisht negociatat për anëtarësim në Bashkimin Evropian, respektimi i së drejtës së pronës nuk është vetëm një detyrim moral dhe kushtetues, por një prioritet politik dhe ndërkombëtar. Komisioni Evropian e ka renditur këtë çështje si një nga pesë prioritetet kyçe për Shqipërinë.
Në këtë kontekst, është më urgjente se kurrë që shteti shqiptar të ndërmarrë reforma të thella në sistemin e pronësisë: të përfundojë regjistrimin e pronave, të mbyllë procesin e kompensimit me drejtësi dhe transparencë, dhe të forcojë gjyqësorin për të garantuar zbatimin e ligjit.
Pa pronë të sigurt, nuk ka ekonomi të qëndrueshme. Pa të drejtë të pronës, nuk ka demokraci funksionale. Dhe pa respektim të së drejtës së pronësisë, Shqipëria nuk mund të ecë me dinjitet në rrugën drejt Bashkimit Evropian.
Leave a comment