Shoqëria, shteti dhe e drejta pse nuk mund të ndahet njeriu prej tyre

Që nga momenti kur njeriu shfaqet si qenie e arsyeshme, ai nuk ka jetuar kurrë i vetëm. Historia dhe arkeologjia dëshmojnë se edhe njeriu primitiv, për të mbijetuar, u detyrua të bashkohej me të tjerë. Forcat e natyrës, egërsirat dhe nevoja për ushqim e bënë të pamundur ekzistencën e tij në izolim.
Nuk është rastësi që Aristoteli, më shumë se dy mijë vjet më parë, e quajti njeriun “kafshë politike”. Fjala “politike” në atë kohë nuk kishte kuptimin e pushtetit, por të jetesës shoqërore. Pra, njeriu është i destinuar të jetojë në bashkësi, të krijojë lidhje dhe të ndërtojë rregulla që e mbajnë këtë bashkësi të qëndrueshme.
Por si kaloi shoqëria nga bashkësitë primitive në shtetin e organizuar? Rruga ishte e gjatë dhe e shoqëruar me zhvillime ekonomike e sociale. Fillimisht, rregullat që qeverisnin jetën ishin thjesht zakone e tradita të pranuara nga fisi. Me rritjen e pasurisë dhe lindjen e dallimeve shoqërore, u krijua nevoja për një autoritet më të fortë, i cili të siguronte rend dhe mbrojtje. Kështu lindi shteti.
Në të njëjtën kohë, u zhvillua edhe e drejta, si një sistem normash që rregullonte marrëdhëniet mes individëve dhe institucioneve. Nëse në fillim ajo kishte formën e zakonit, më vonë u kodifikua dhe mori mbështetjen e forcës shtrënguese të shtetit. Sot, është e pamendueshme një shoqëri pa shtet dhe pa të drejtë.
Në thelb, shteti dhe e drejta janë dy anë të së njëjtës medalje: shteti përdor të drejtën si mjet qeverisjeje, ndërsa e drejta gjen garanci zbatimi vetëm përmes shtetit. Pa këto dy elementë, shoqëria do të rrënohej në kaos dhe dhunë.
Në kohët moderne, jeta e organizuar nuk është thjesht një nevojë e mbijetesës, por një bazë e progresit. Shoqëria, shteti dhe e drejta nuk janë koncepte të ftohta akademike, por realitete që prekin përditshmërinë tonë: nga e drejta për arsim e shëndetësi, deri te mbrojtja e pronës dhe lirisë së individit.
Prandaj, të kuptosh lidhjen mes tyre nuk është vetëm një ushtrim teorik, por një domosdoshmëri për të kuptuar vetë mënyrën se si funksionon bota ku jetojmë.